Atatürk’ün başyaveri Mahmut Celalettin Üner’i mezarı başında ziyaret ettik Karadeniz Bayrak/Ahmet Bayrak-ALTINORDU (ORDU),(OBA) Hazırlayan: Selçuk ŞEN, Em. Astsubay Kaynak :Ordu Hayat Gazetesi Aynı zamanda 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün de başyaverliğini yapmış olan bu önemli şahsiyetin hikâyesi ise şöyle: Eğitimci-yazar Yavuz Kalyoncu, bu konuda bilgi vererek; “Atatürk’le beraber 12 yıl cephelerde yer almış büyüğümüz Atatürk’ün yaveri Mahmut Celalettin Üner, Ordu’ya Atatürk’ün ölümünden sonra İnönü tarafından CHP’nin müfettişi olarak görevli gönderiliyor. Geldiğinde burada hastalanıyor Ankara’dan uçakla penisilin ilacı gönderiyorlar, uçak ilacı getirdiğinde rahmetli oluyor. Atatürk'ün başyaveri ve silah arkadaşı Mahmut Celalettin Üner için gelen ilaç Ordu’da Aleybey oğullarından birisine nasip oluyor ve bir hayat kurtarıyor” dedi. ATAMIZIN BAŞYAVERİ ALBAY CELALETTİN BEY’İ UNUTMAYALIM “Kahramanlar unutulduklarında ölürler” Hazırlayan: Selçuk ŞEN, Em. Astsubay Süvari Albay Mahmut Celalettin ÜNER (Celâl ÜNER); 1305 (1889/1890) yılında Edirne’nin Uzunköprü kazasında dünyaya geldi. Babası Mustafa Asım Bey ve annesi Nefise Hanım’dır. İlk ve ortaokulu Edirne’de tamamlamıştır. Liseden sonra 14 Kasım 1907 tarihinde Harp Okulunda eğitime başlamış ve 11 Nisan 1910 (29 Mart 1326) tarihinde Sv. 326-35 sicil numarasıyla Süvari (Sv.) Mülazım-ı sani (teğmen) rütbesiyle mezun olmuştur. Resim: Süvari Albay M. Celalettin ÜNER, Resim Kaynağı: Dr. Ahmet AKER Balkan Harbi’nden evvel Bulanık ve Erciş ‘te konuşlu süvari birliklerinde görev yaptı 4 ncü Ordu 21’inci Süvari Alayına’a bağlı) Balkan Harbi yıllarında İstanbul’da konuşlu 3’üncü Süvari Alayında görev yapmıştır. 1914 yılı Ocak ayı başından Mayıs 1920 tarihine kadar “İzmit Mensucat Fabrikasında İdare Zabitliği” görevinde bulundu. Bu zaman aralığında harbin gereği olarak farklı cephelerde görev verildiği bilinmektedir. 1915 yılında Micingird Muharebesi (Sarıkamış/Kars)nde yaralanmış, “Muharebe Gümüş Liyakat Madalyası” ve “Harp Madalyası” ile ödüllendirilmiştir. “Muharebe Gümüş Liyakat Madalyası” daha sonra “4’üncü Derece Mecidi Nişanı” ile değiştirilmiştir. Başyaver Sv. Albay Mahmut Celalettin ÜNER (Celal ÜNER) hakkında hazırlanmış en kapsamlı biyografi çalışması Doç. Dr. Ahmet AKTER’e aittir. Doç. Dr. AKER ‘Atatürk Ansiklopedisi’nde yayınlanan makalesinde şu tespitlere yer vermiştir: “Mayıs 1920 tarihinde atandığı Nazilli’deki 12’nci Kolordu Mürettep Süvari Bölüğünde bir ay kaldıktan sonra Ankara’da Binicilik Eğitimi Süvari Bölüğüne atanmıştır. Bu Birlikte görevliyken İkinci Düzce Ayaklanması ve sonrasında asayiş göreviyle Düzce’ye gitmiştir. Daha sonra Kastamonu, Kocaeli ve İzmit bölgelerinde görevlendirilmiştir. Yararlılıklarından dolayı İstiklal Madalyasıyla taltif edilmiştir. Savaştan sonra Harp Akademilerinde İaşe Zabitliği ve Süvari Bölük Komutanlığı yapmıştır. 1928 yılında atandığı Mardin 40’ıncı Süvari Alayı 3’üncü Bölük Komutanlığında 10 ay kaldıktan sonra 20 Temmuz 1929 tarihinde Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün Yaverliğine atanmıştır. Başyaver Rüsuhi Savaşçı’nın 27 Şubat 1932 tarihinde görevinden ayrılmasını müteakip Başyaverliğe vekâleten görevlendirilmiş 12 Ekim 1932 tarihinde de Binbaşı rütbesine terfi ederek Başyaver olarak atanmıştır. Atatürk’ün hastalığı ağırlaştığında Salih Bozok, Hasan Rıza Soyak ve Muhafız Alay Komutanı İsmail Hakkı Tekçe ile beraber sırayla nöbet tutmuşlardır. Atatürk’ün ölümünden sonra da görevine devam ederek İkinci cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün Başyaverliğini de yapmıştır. Görevi esnasında Hükümet, Nisan 1939 tarihinde İran Veliahdı Muhammed Rıza ile Mısır Prensesi Fevziye Fuad’ın düğün töreninde hazır bulunmak üzere Türkiye’nin bir heyet göndermesi ve yapılacak merasime bir hava filosu ile Sancaklı ve bandolu bir piyade bölüğünün katılmasına karar vermiştir. Gümrük ve İnhisarlar Vekili Ali Rana Tarhan’ın reisliği altında TBMM Reis Vekillerinden Rafet Canıtez, Ordu Müfettişi Kazım Orbay, Hariciye Vekâleti Umumi Kâtipliği Muavini Birinci Sınıf Orta Elçi Nebil Batı, Gümrük ve İnhisarlar Vekilliği Hususi Kalem Müdürü Hüsnü Özer, Elçilik Başkâtibi Recep Yazgan ve İrfan Sabit Akça ile Cumhurbaşkanı Başyaveri olarak Tahran’da yapılan düğüne katılmıştır. 29 Temmuz 1941 tarihinde emekli olmasına rağmen 2. Dünya Savaşı nedeniyle emekli subayların göreve devam etmeleri öngörüldüğünden 31 Ocak 1945 tarihine kadar görevine devam etmiştir. Aynı tarihte ikinci emeklilikle (terhis) ordudan ayrılarak Cumhuriyet Halk Partisi Samsun Müfettişliğine tayin edilmiştir. Ordu’da geçirdiği apandisit rahatsızlığından dolayı Ordu Memleket Hastanesinde ameliyat olmuştur. Tedavi için Cumhurbaşkanının askerî uçakla gönderdiği penisilin zamanında yetişmeyince 19 Mart 1945 tarihinde vefat ederek Ordu Çakal Çıkmaz mezarlığına defnedilmiştir. Mahmut Celalettin Üner Mücerret Hanımla evlenmiş ve çocukları olmamıştır.” Sabık Başyaver, CHP Bölge Müfettişi (E) Süvari Albay Mahmut Celalettin ÜNER (Celâl ÜNER) beyin Ordu’ya gelişi ve burada vefatı: Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK ve 2. Cumhurbaşkanı’mız İsmet İNÖNÜ’ye yaver olarak hizmet etmiş, Balkan ve Harb-i Umumi ve Milli Mücadele’nin madalya ile onurlandırılan kahramanlarından olan (E) Süvari Albay Mahmut Celalettin ÜNER (Celâl ÜNER)’in Ordu’ya gelişi ve burada vefatı hakkında en net bilgilere dönemin Ordu basın arşivinde ulaşılmıştır. GÜZELORDU gazetesi Sayı: 614 Tarih: 14 Mart Çarşamba 1945 künyeli baskısında ÜNER’in Ordu’ya gelişini şu sözlerle manşetine taşımıştır: “C.H.P Bölge Müfettişimiz geldi” “Geçtiğimiz Pazar günü (11 Mart) kara yoliyle C.H.P Bölge Müfettişi sayın Celâl Üner beraberlerinde Fındık Tarım Kooperatifleri Birliği Umum Müdürü Burhan Oğuzlu, Giresun Belediye Başkanı Naci Çimşit, Halkevi Başkanı Saim Bozbağ, Giresunun tanınmış simalarından Dr. Ali Naci Duyduk, F.T.S.K.B İşletme Müdürü Suat Akgün şehrimize gelmişlerdir. Bölge Müfettişimizi Ebülhayırda Parti, Belediye ve Halkevi Başkanları karşılamıştır. Şehrimizde bir gece kalan konuklarımız pazartesi (12 Mart) günü otomobille dönmüşlerdir” 11 Mart 1945 Pazar günü Ordu’ya resmi görevli olarak gelen (E) Süvari Albay Mahmut Celalettin ÜNER (Celal ÜNER) bey şehrimizde bulunduğu esnada rahatsızlanmış, “apendisit” teşhisi ile Ordu Memleket Hastanesi’ne kaldırılmış, tetkik ve tedavisine bu hastanede başlanmıştır. Sabık Başyaver, CHP Bölge Müfettişi (E) Süvari Albay Mahmut Celalettin ÜNER (Celâl ÜNER) beyin vefatı: -GÜZELORDU gazetesi Sayı: 615 Tarih: 28 Mart Çarşamba 1945 künyeli baskısında ÜNER’in vefatın hakkında şu bilgiler paylaşılmıştır: “Parti Müfettişimizi kaybettik” “Cumhurbaşkanlığı eski başyaveri Celâl Üner 19.03.1945 Pazartesi günü ameliyat yapıldığı Memleket Hastanesinde apendisit peritonit’ten vefat etmiştir. Hastalık keyfiyetinden haberdar edilen Genel Sekreterlik cerrâhi müdahale yapılmasını emretmiş, bunun üzerine ameliyat yapılmıştır. Ancak bütün gayret ve ihtimamlara rağmen Müfettişimizi kurtarmak mümkün olmamıştır. Ankaradan teyyare ile gönderilen Penisilinde hastaya yetiştirilememiştir. Celâl Üner’in üfûlü memleketimizde derin bir teessür havası yaratmıştır. Ertesi Salı (20 Mart 1945) günü bütün Orduluların iştirakile bir cenaze töreni yapıldı. Merhum ebedi istirahatgahına tevdi edildikten sonra, sıra ile Parti Başkanımız Hüsnü Akyol ve Valimiz Saip Okay tarafından Celâl Üner’in meziyetlerini belirten nutuklar söylendi. Sayın müfettişi sevenlere başsağlığı ve merhuma rahmet mâğfiret dileriz” . . . . . . . Başyaver (E) Albay Mahmut Celalettin ÜNER toprağa verilmesinin ardından başucuna dikilen mezar taşına adı, gazete haberlerinde de olduğu gibi “Celâl Üner” olarak kazınmıştı. Doğduğu topraklardan uzak diyarda ebedi istirahatgâhına intikal eden Celâl Üner’in kabri aradan geçen sürede hem ziyaretçisiz (şuan olduğu gibi) hem de bakımsız kalmıştır. İhata ve baş taşı yıpranmış, kaybolma noktasına gelene kabir 2007 yılında Ordu Belediyesi eski Başkanlarından ve o dönem (22. Dönem/2002-2007) Ordu Milletvekili olan merhum Kazım TÜRKMEN tarafından elden geçirilerek bugünkü haline getirilmiştir. Türkmen, Belediye Başkanlığı döneminde de Celal Üner’in kabri ile yakından ilgilenmiş, dini bayramlarda ekibi ile birlikte kabri ziyaretçisiz bırakmamıştı. ATA‘nın bizlere emaneti olan yaver beyi unutmayalım, kabrini ve manevi makamını ziyaret edelim. Unutmayalım ki Başyaver Celâl Üner Bey kadim Türk topraklarının bekası, aziz Türk milletinin muhafazası üçün cepheden cepheye savrulan binlerce vatan evladından biridir. Ordu halkının üzerine düşeni yapacağına olan güvenimiz ve inancımız tamdır. AÇIKLAMA: Başyaver Mahmut Celalettin ÜNER (Celâl ÜNER)’in biyografisi Doç. Dr. Ahmet AKER’in ‘Atatürk Ansiklopedisi’nde mevcut makalesinden ithal edilmiştir. ÜNER’e ait fotoğraflar da aynı şekilde AKER’in arşivindendir.
